انتشار دومین گزارش مقدماتی بررسی سانحه هواپیمای اوکراینی بعلاوه جزئیات پرواز و جدیدترین یافته ها

به گزارش عاشق وب سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری اعلام نمود: دومین گزارش مقدماتی بررسی سانحه پرواز ۷۵۲ منتشر گردید که در آن، اطلاعاتی شامل تاریخچه پرواز که به جزئیات چگونگی آماده شدن پرواز، وزن هواپیما، آغاز هماهنگی ها تا تیک آف، زمان ارتباط خلبان با کنترلر رادار مهرآباد، زمان قطع ارتباط خلبان و همینطور اطلاعات پرسنلی خدمه پرواز، اطلاعات هواپیما، شواهد عینی بررسی لاشه هواپیما، مشخصات دستگاه های ثبت پروازی و نمایندگان کشورهای معرفی شده جهت شرکت در بررسی سانحه اشاره شده است.
به گزارش عاشق وب به نقل از ایسنا، ساعت ۰۶: ۱۸ دقیقه بامداد روز چهارشنبه ۱۸ دیماه سال جاری هواپیمای اوکراینی در حوالی فرودگاه امام خمینی (ره) سقوط کرد و منجر به جان باختن همه ۱۷۶ نفر مسافران و خدمه پروازی این هواپیما شد. البته بعد از سه روز با اطلاعیه ستاد کل نیروهای مسلح، مشخص شد که این سقوط ناشی از شلیک اشتباه پدافند ایران به سمت این هواپیمای بوئینگ مدل ۸۰۰ – ۷۳۷ بوده است.
رضا جعفرزاده سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری از انتشار دومین گزارش مقدماتی بررسی سانحه پرواز ۷۵۲ اطلاع داد و اظهار داشت: بررسی های ذیل به منزله نتیجه نهایی بررسی سانحه نبوده و بررسی ها تا نتیجه نهایی ادامه خواهد داشت و بعد از استخراج تمامی ابعاد سانحه توسط کارگروه های بررسی سانحه، اطلاع رسانی خواهد شد.
مشروح گزارش انتشار یافته سازمان هواپیمایی کشوری را در ادامه می خوانید:
بسمه تعالی
گزارش مقدماتی دوم بررسی سانحه
با احترام؛ پیرو گزارش اولیه وقوع سانحه مورخه ۱۰/۱۸/ ۹۸ هواپیمای ۸۰۰ – B۷۳۷
شرکت هواپیمایی اوکراینی به علامت ثبت UR – PSR پس از پرواز از فرودگاه امام خمینی (ره) تهران، بدین وسیله اقدامات و بررسی های بعدی در این خصوص به شرح ذیل ایفاد می گردد:
الف) جمع آوری اطلاعات:

۱- تاریخچه پرواز:
پرواز ورودی (۷۵۱ Ukraine International (AUI هواپیمای بوئینگ ۸۰۰-۷۳۷ با علامت ثبت UR-PSR متعلق به شرکت هواپیمایی اوکراین اینترنشنال از کیف به فرودگاه حضرت امام (ره) تهران در ساعت ۰۰: ۵۳ صبح بوقت محلی (UTC ۲۱: ۲۳ ) روز چهارشنبه ۱۰/۱۸/ ۱۳۹۸ مجوز فرود را دریافت نموده و چهار دقیقه بعد روی باند فرودگاه امام خمینی (ره) فرود می آید. بعد از تخلیه ۵۸ نفر مسافر و سوختگیری هواپیما، خدمه پروازی به هتل Novotel فرودگاه مراجعه کرده تا استراحت نمایند.
در ساعت ۰۱: ۲۰ تا ۰۱: ۴۰ دقیقه به وقت محلی هواپیما سوختگیری نموده و به میزان ۹۵۱۰ کیلوگرم معادل ۱۱۸۰۰ لیتر سوخت دریافت نموده و متعاقبا بعد از مشخص شدن مقدار بار دریافت شده از مسافران (۳۱۰ بسته به وزن ۶۷۹۴ کیلو گرم) به علت اضافه بودن وزن هواپیما از وزن مجاز اعلام شده، ۸۲ بسته از بار مسافران به وزن ۲۰۹۴ کیلوگرم متعلق به مسافران به مقصد کانادا توسط شرکت خدمات فرودگاهی سامان جداسازی شده و بارگیری نشده است.
در ساعت ۰۴: ۳۵ به وقت محلی خدمه پروازی باردیگر وارد هواپیما شدند. بعد از چک هواپیما و کابین توسط خدمه پرواز، در ساعت ۰۴: ۴۵ دستور مسافر گیری صادر شده و مسافران سوار هواپیما می شوند. بر مبنای مدارک موجود ۱۶۷ نفر مسافر به گیشه شرکت خدمات فرودگاهی سامان در ترمینال (کانتر) مراجعه نموده و تمامی آنها سرنشین هواپیما شده اند. فقط یکی از مسافران که به به صورت اینترنتی از شب قبل کارت پرواز را رزرو کرده بوده، به فرودگاه رجوع نکرده و بنابراین از فهرست اعلامی توسط شرکت هواپیمایی اوکراین حذف می شود.
در ساعت ۰۵: ۱۳ به وقت محلی خلبان نخستین تماس خویش را با واحد زمینی برج مراقبت پرواز فرودگاه حضرت امام (ره) برقرار و درخواست مجوز اولیه جهت پرواز را نموده که توسط کنترلر صادر می شود.
در ساعت ۰۵: ۴۸ تمام اسناد هواپیما جهت انجام پرواز تکمیل و در ساعت ۰۵: ۴۹ کلیه درب های هواپیما بسته می شود.
در ساعت ۰۵: ۵۱ خلبان ضمن اعلام موقعیت خود در پارکینگ اعلام می دارد که به طور کامل آماده خروج از پارکینگ و روشن نمودن موتورها بوده و کنترلر هم به منظور هماهنگی با سایر واحدهای مرتبط از خلبان می خواهد که منتظر دریافت مجوزها باشد.
در ساعت ۰۵: ۵۲ کنترلر فرودگاه حضرت امام (ره) با کنترلر رادار فرودگاه مهرآباد هماهنگی های لازم را بعمل آورده و بعد از آن در ساعت ۰۵: ۵۵ مجوز خروج از پارکینگ و روشن نمودن موتور را برای پرواز AUI۷۵۲ صادر کرده و خلبان هم آنرا بازخوانی می نماید. در ساعت ۰۵: ۵۴ به وقت محلی کنترلر رادار مهر آباد، ضمن تماس با کنترلر مرکز کنترل مجوز FL۲۶۰ برای پرواز AUI ۷۵۲ دریافت می نماید.
پرواز از ۱ Jetway A جدا شده و حدود ساعت ۰۵: ۵۰ دقیقه از محل پارک خود در STAND ۱۱۶R آغاز به خروج از پارکینگ (PUSH BACK) نموده است.
هواپیما در ساعت ۰۶: ۱۲ از باند پروازی ۲۹ راست فرودگاه امام خمینی (ره) به پرواز در آمده و تحویل واحد رادار تقرب فرودگاه مهرآباد می گردد. بعد از آن خلبان پرواز با واحد رادار تقرب تماس گرفته و ضمن معرفی خود، طرح پرواز را هم اعلام می نماید در ادامه کنترلر رادار مهر آباد ضمن شناسایی راداری از خلبان می خواهد تا به سطح پروازی FL۲۶۰ اوجگیری نماید. کنترلر از خلبان می خواهد بعد از عبور از ارتفاع ۶۰۰۰ پایی ضمن گردش به راست، مستقیم به سمت نقطه PAROT که در ۷۰ مایلی شمال غرب فرودگاه مهرآباد ادامه مسیر داده و خلبان هم آنرا بازخوانی نموده است.
از ساعت ۰۶: ۱۸ به بعد کنترلر رادار با عنایت به از دست رفتن اطلاعات پرواز اوکراینی به دفعات خلبان را صدا کرده که پاسخی دریافت نمی نماید. طبق اطلاعات استخراج شده از رادار، هواپیما تا ارتفاع ۸۱۰۰ پایی صعود کرده و بعد از آن اطلاعات شناسایی و ارتفاع هواپیما از صفحه رادار حذف و هیچ پیام رادیویی از خلبان در مورد شرایط غیر معمول دریافت نشده است. مشاهدات راداری ( SSR، PSR ) نشان داده است که در حدود ساعت ۰۶: ۱۵ پرواز از رادار نظارتی ثانویه (SSR) محو شده ولی بر مبنای اطلاعات رادار اولیه نظارتی فرودگاه مهرآباد (PSR)هواپیما به سمت راست منحرف و احیانا به سمت فرودگاه در حال ادامه مسیر بوده و بعد از حدود سه دقیقه پرواز، در حدود ساعت ۱۸: ۰۶ دقیقه از رادار اولیه محو شده است.

۲- خسارت به هواپیما:
در این سانحه هواپیما به طور کلی از بین رفته است. (Destroyed)

۳- خسارات جانی:
هواپیما دارای ۱۶۷ مسافر و ۹ نفر خدمه پروازی بوده که تمامی افراد در این سانحه جان خویش را از دست داده اند.
طبق گزارش پلیس گذرنامه فرودگاه امام خمینی (ره)، ۱۴۶ نفر از مسافران با گذرنامه ایرانی، ۱۰ نفر با گذرنامه افغانستانی، ۵ نفر با گذرنامه کانادایی، ۴ نفر با گذرنامه سوئدی و ۲ نفر با گذرنامه اوکراینی از مرز هوائی رد شده و همینطور هر ۹ نفر خدمه پرواز، تبعه کشور اوکراین بوده اند.
توضیح: امکان دارد برخی از مسافران دارای تابعیت چندگانه باشند و در سایر گزارش ها با ملیتی دیگر معرفی شده یا با گذرنامه دیگر خود بلیط پرواز را دریافت کرده باشند. لیست فوق، مربوط به گذرنامه ای است که با آن از مرز هوائی جمهوری اسلامی ایران خارج شده اند.

۴- سایر خسارات وارده:
هواپیما بعد از کاهش ارتفاع از یک منطقه مسکونی رد شده و نخستین برخورد آن با موانع در یک پارک تفریحی بوده است. سپس بدنه هواپیما با زمین برخورد کرده و بعد از عبور از یک زمین بازی فوتبال، به طور کامل از هم گسیخته و به مزارع و باغات کشاورزی اطراف آسیب زده است. بعد از برخورد اولیه، در طول خط سیر آن برخوردهای دیگری مشاهده شده و بدنه هواپیما متلاشی گردیده و در طول خط سیر پخش شده است.
۵- اطلاعات پرسنلی خدمه پروازی:
این پرواز دارای سه خلبان بعنوان (معلم خلبان، خلبان و کمک خلبان) و ۶ مهماندار بوده است. همینطور دو خدمه کابین مرد و ۴ خدمه کابین زن در پرواز حضور داشته اند. طبق گزارش شرکت اوکراینی اطلاعات خلبانان به شرح ذیل بوده است.

۶- اطلاعات هواپیما:
نوع هواپیما: Boeing B.۷۳۷-۸KV
تاریخ ساخت هواپیما: ۲۱.۰۶.۲۰۱۶
شماره سریال هواپیما: ۳۸۱۲۴
مدل موتور: CFM۵۶-۷B۲۴E
بر مبنای اطلاعات دریافتی از خلبان پرواز (Trip Info) شامل: مقدار سوخت، حداکثر وزن موقع برخاستن، حداکثر وزن موقع نشستن مقدار سوخت مورد نیاز برای پرواز، زمان پرواز همینطور مابقی اطلاعات این هواپیما که در سیستم صدور Load sheet شرکت خدمات فرودگاهی سامان تعریف شده است مبادرت به آماده نمودن پرواز، مسافر گیری و بارگیری هواپیما می نماید.
بر مبنای برگه توزین هواپیما (Load Sheet)، بیشترین وزن مجاز برای پرواز هواپیما به مقدار ۷۲۵۰۰ کیلو گرم در نظر گرفته شده و شرکت سامان بدلیل محدودیت حداکثر وزن مجاز برای برخاستن هواپیما نسبت به عدم بارگیری ۸۲ بسته برابر ۲۰۹۴ کیلو گرم از بار مسافرین نموده که باعث تاخیر در پرواز می شود و در نهایت مقدار وزن هواپیما برای پرواز به مقدار ۷۲۴۶۸Kg تعیین می گردد که به میزان ۳۲Kg کمتر از حداکثر وزن مجاز برای برخاستن هواپیما می گردد و بعد از آخر مسافرگیری و بارگیری Load sheet به تایید خلبان پرواز می رسد.

۷- شواهد عینی و مستندات سایت سانحه:
– مطابق گزارش های شاهدان عینی ( افرادی بر روی زمین و خدمه پرواز عبوری در ارتفاع بالا که رویداد را مشاهده و گزارش کرده اند) آتش سوزی در هواپیما مشاهده و بر دامنه آن افزوده شده و بعد از برخورد هواپیما با زمین، انفجار ناشی از برخورد به وقوع می پیوندد.
– مسیر برخورد هواپیما نشاندهنده این است که هواپیما ابتدا به سمت شمال غرب در حال خروج از محدوده فرودگاه بوده و بعد از بروز یک مشکل در هواپیما (اعم از قطع ارتباط راداری، مکالمه ای و شروع آتش سوزی به سمت راست گردش کرده و در زمان سقوط دارای خط سیری در راه بازگشت به فرودگاه بوده است.

– بعد از برخورد هواپیما به زمین، یکی از فرستنده های اضطراری هواپیما (ELT) فعال شده، لیکن آنتن فرستنده آن در جریان سانحه از دستگاه آن جدا شده است.
– جعبه های سیاه هواپیما شامل دستگاههای ثبت اطلاعات پروازی (SSFDR) و دستگاه ضبط صدای کابین خلبان (SSCVR) توسط عوامل تجسس و نجات پیدا شده و در اختیار تیم بررسی قرار گرفته است. هر دو دستگاه در اثر سانحه و آتش سوزی صدمه دیده اند. بخش حافظه اصلی هر دو دستگاه موجود بوده ولیکن صدمه فیزیکی بر روی قطعات اصلی قابل مشاهده می باشد.
– با درخواست مسئول بررسی سانحه و هماهنگی مراجع ذیربط ؛ گروه تخصصی ویژه ای تشکیل شده تا موارد غیر متعارف هوانوردی را بررسی نمایند. بعد از نمونه گیری و آزمایش در محل، احتمال برخورد پرتوهای صدمه زننده شامل پرتوهای لیزری و الکترو مغناطیس (رادیو اکتیو) منتفی اعلام گردید و در روز وقوع سانحه نمونه برداری برای تشخیص مواد منفجره انجام گردید تا اثرات سلاح های منفجره داخل یا خارج هواپیما در آزمایشگاه معتبر صورت گیرد.

– بررسی های بعدی از لاشه هواپیما این شبهه را تقویت می کند که لازم است وجود مواد منفجره بر روی بدنه هواپیما بررسی شود.
– مشخصات لوازم داخل کابین و بار مسافران نشان از عدم سرایت آتش به داخل کابین مسافران و احیانا قسمت بار هواپیما می باشد.

۸- مشخصات دستگاه های ثبت و ضبط اطلاعات پروازی:
این هواپیما مجهز به دستگاه های ثبت اطلاعات پروازی (SSFDR ) با مشخصه ۰۰۳-۴۷۵۰-۹۸۰ P/N با قابلیت ثبت بیشتر از ۳۰۰۰ پارامتر دیجیتال و آنالوگ و ضبط صدای کابین خلبان (SSCVR ) با مشخصه ۰۰۳- ۶۰۳۲ – ۹۸۰ P/N با قابلیت ضبط دو ساعت آخرین مکالمات پرواز و همینطور یک QAR می باشد که فقط ( SSFDR، SSCVR ) آن در سایت سانحه پیدا شده است. آسیب به دستگاه ضبط صدای کابین بیشتر بوده و بر اثر ضربه حافظه اصلی آن (CSMU) جدا شده است. وضعیت این قطعه نشان داده است که SSCVR در معرض آتش سوزی در پرواز نبوده و بر اثر شدت برخورد به زمین از دستگاه اصلی جدا شده است.

در تاریخ ۱۹/ ۱۰ / ۹۸ با حضور اعضای گروه بررسی سانحه دستگاه های ثبت و ضبط اطلاعات پروازی هواپیما مطابق دستورالعمل های سازمان هواپیمایی کشوری جمهوری اسلامی ایران با شماره های ۶۷۱۳ و ۴۹۱۳ به شرح زیر اقدام شد:
در تاریخ ۱۹/ ۱۰ / ۹۸ با حضور نمایندگان اعزامی از کشور اوکراین در دفتر بررسی سوانح سازمان هواپیمایی کشوری ایران، نسبت به بررسی وضعیت ظاهری دو دستگاه ثبت و ضبط اطلاعات پروازی (SSFDR، SSCVR) اقدام و عکس برداری توسط نمایندگان اوکراینی صورت پذیرفت و هم حسب دستورالعمل سازمان هواپیمایی کشوری با شماره ۴۹۱۳، پیش از ارسالدستگاه های SSFDR و SSCVR به لابراتوار تخصصی بازخوانی؛ مشخصات فنی دستگاه های ثبت و ضبط پروازی مربوط به سانحه مطابق بند شماره ۳٫۴ مندرج در صفحه ۸ سند۰۳-۴۹۱۳- FS- CAD متعلق به سازمان هواپیمایی کشوری ایران، از نماینده بررسی سوانح کشور اوکراین، درخواست گردید. بررسی جهت بازسازی و دریافت محتویات دستگاه ها با استفاده از توان داخلی کشور با حضور نمایندگان محترم قضائی و متخصصین داخلی انجام پذیرفت و همگی توافق داشتند که این نوع دستگاهها از بروز ترین دستگاههای موجود دنیا بوده و امکانات بازخوانی آن در کشور موجود نیست. اگر لوازم و تجهیزات جانبی فراهم گردد، با صرف مدت زمانی کوتاه می توان بازسازی و تخلیه اطلاعات را انجام نمود. براین اساس فهرست لوازم مورد نیاز از لابراتوارهای بررسی سوانح کشورهای فرانسه (BEA) و آمریکا (NTSB) و امکان انتقال به کشور استعلام گردید و این کشورها نسبت به انتقال تجهیزات به کشور تابحال پاسخ مثبتی نداده اند، ولی فهرست مورد نیاز را عرضه کرده که در اختیار مقامات جهت تلاش بمنظور خریداری ارسال گردید.

۹- بررسی اثرات عملیات تدافعی موشکی بر سانحه:
– بعد از درخواست تیم بررسی سانحه برای انجام بعضی آزمایشات خاص روی قطعات هواپیما در سایت سانحه، این فرایند در شاهدشهر شهریار انجام گردید. با عنایت به لزوم تفکیک دقیق و بررسی علایم بریدگی ها در بدنه هواپیما حاصل از برخورد هر گونه شئ خارجی (FOD) کلیه قطعات جمع آوری و به محل امنی در فرودگاه حضرت امام خمینی (ره) انتقال داده شده تا بعد از چینش روی زمین، برپایه رویه های متعارف بررسی سوانح هوائی، تحلیل لازم بدست آید.
تیم اعزامی کشور اوکراین شامل یک کارگروه ویژه برای این تحقیق بوده و مقرر شد که بانظارت تیم تحقیق ایرانی به طور همزمان این مساله بر روی قطعات هواپیما بررسی شود. تیم تحقیق ایرانی شامل متخصصین از نهادهای نهاجا، واجا، پلیس و ستاد کل نیروهای مسلح بودند. بعد از انجام جلسه توجیهی مورخه ۹۸/۱۰/۲۰ در سازمان هواپیمایی کشوری، فرایند تحقیق بر روی قطعات لاشه هواپیما انجام پذیرفت.
– با عنایت به اعلام عمومی مورخه ۹۸/۱۰/۲۱ در خصوص پذیرش یکی از نهادهای داخلی در مورد عملیات دفاعی موشکی در زمان پرواز این هواپیما، دسترسی مسئول بررسی سانحه به اطلاعات آن نهاد فراهم گردید و مشخص گردید که دو موشک مجاورتی از نوع TOR-M۱ از سمت شمال به سمت هواپیما شلیک شده است. نحوه تأثیر این موشک ها بر وقوع سانحه و همینطور تحلیل این اقدام تحت بررسی می باشد.

ب) اهم اقدامات انجام شده جهت بررسی سانحه:

– جمع آوری اطلاعات اولیه، تشکیل تیم مدیریت بحران در منطقه، اعزام نیروهای امدادی به سایت سانحه برای مبحث تجسس و نجات، دریافت اطلاعات مسافران از شرکت هواپیمایی اوکراینی و سایر مراجع مانند پلیس مهاجرت، تعیین مسئول بررسی سانحه و اعزام اولیه تیم بررسی سانحه بدفعات به محل سانحه، فرودگاه امام خمینی (ره) و فرودگاه مهرآباد همچون اقدامات اولیه بوده است.
– اطلاع رسانی عمومی در مورد سانحه صورت پذیرفته است.
– مطابق آئین نامه بررسی سوانح و حوادث هوایی غیر نظامی مصوب هیئت دولت، گروه های ۱۱ گانه بررسی سانحه تشکیل شده و با عنایت به لزوم بررسی دلیل آتش سوزی مشاهده شده، یک گروه خاص جهت بررسی مسائل در رابطه با مواد منفجره و پرتو زا به کار گروههای ۱۱ گانه افزوده شد.
– اجساد و بقایای پیکر سرنشینان مشخص و جمع آوری شده و جهت انجام تشریفات شناسایی و انتقال، تحت نظارت مراجع قضایی به پزشکی قانونی منتقل شدند. در مورد عملکرد پزشکی قانونی، آن نهاد اطلاع رسانی می نماید.
– اطلاعیه اولیه برای کشورهای اوکراین بعنوان کشور محل ثبت و بهره بردار هواپیما، ایالات متحده آمریکا بعنوان کشور سازنده هواپیما و فرانسه به عنوان سازنده موتور سوئد، کانادا و افغانستان بعنوان کشورهائی که اتباع آنها در این هواپیما بودند صادر گردیده است و کشورهای اوکراین و کانادا ضمن درخواست حضور در فرایند بررسی سانحه، نسبت به معرفی گروهی برای حضور در فرایند بررسی سانحه، شناسایی و سایر وظایفی که در این شرایط بر عهده کشور خود می باشد، اقدام نمودند. در این سانحه نمایندگانی از کشورهای اوکراین، آمریکا، فرانسه، سوئد، انگلستان، کانادا برای دسترسی به اطلاعات بررسی سانحه معرفی شده اند و تابحال کشور افغانستان نماینده ای معرفی نکرده است.
تیم بررسی سانحه سازمان هواپیمایی کشوری جمهوری اسلامی ایران، مطابق با استانداردهای ضمیمه شماره ۱۳ پیمان شیکاگو نسبت به ادامه بررسی این سانحه اقدام نموده و با عنایت به درخواست مکرر ملت عزیز در مورد پیشرفت بررسیها، این گزارش را بمنظور آگاهی عمومی منتشر می نماید و با عنایت به استانداردهای بین المللی، هدف آن جلوگیری از تکرار چنین سوانح دردناکی می باشد. هماهنگی و پاسخگویی با مراجع قانونی و قضایی کشور مدنظر تیم بررسی سانحه بوده و دسترسی کلیه مراجع قضایی به مدارک و مستندات سانحه فراهم میباشد.
شایان ذکر است، تمامی بررسی های صورت گرفته فوق، اقدامات اولیه بوده و نتیجه نهایی بررسی سانحه محسوب نمی گردد و مراحل جمع آوری و بررسی اطلاعات به منظور تحلیل و نتیجه گیری سانحه، کماکان ادامه خواهد داشت.