هدر رفتن ۱۲۵ میلیون دلار فقط با یک اشتباه!

حتی باهوش ترین دانشمندان هم گاهی مرتکب اشتباهات بزرگی می شوند که تنها در یک مورد، به اندازه هزینه ساخت و توسعه یک فضاپیمای مریخی گران قیمت خرج روی دست ناسا گذاشت.
به گزارش عاشق وب به نقل از ایسنا، بد نیست بدانید که دانشمندان باهوش و بزرگی که به ناسا راه یافته اند هم مصون از خطا و اشتباه نیستند. این گزارش، داستان یکی از همین اشتباهات است که بر اساس اعلام ناسا، یک اشتباه ۱۲۵ میلیون دلاری در راه ارسال فضاپیمای مریخی ناسا بوده است.

دستگاه های اندازه گیری
همه چیز به یکاهای اندازه گیری متریک برمی گردد!
دستگاه متریک یک دستگاه اندازه گیری ده دهی(بر پایه عدد ۱۰) است. این دستگاه برای نخستین بار در فرانسه در سال ۱۷۹۱ پذیرفته شده و اکنون پایه دستگاه اندازه گیری در تمامی کشورهای جهان به جز ایالات متحده، لیبریا و برمه است. هر چند قصد آغازکنندگان این دستگاه، ایجاد دستگاهی بود که برای تمام مردم بطور برابر قابل استفاده باشد(از نظر تئوری)، اما مشخص شد که نمونه های اولین برای نگهداری باید زیر نظر حکومت یا قدرت خاصی قرار بگیرند.
تا پیش از سال ۱۸۷۵، نمونه های نخستینِ اندازه گیری توسط دولت فرانسه نگهداری می شد، اما پس از آن به دست یک نهاد فراحکومتی به نام “کنفرانس عمومی وزن ها و اندازه ها” سپرده شد و در سال ۱۹۶۰، این نهاد، سامانه استاندارد بین المللی یکاها یا همان سیستم معروف SI را بعنوان جایگزین “دستگاه متریک” منتشر نمود.
دستگاه بین المللی یکاها که با SI شناخته می شود، دستگاه بین المللی استاندارد شده ای برای سنجش کمیت ها بر حسب یکاها(واحدها) است. این سامانه در سال ۱۹۶۰ پایه گذاری شد. توجه به این مساله لازم است که باآنکه در چند کمیت اصلی مانند طول، جرم و زمان یکاهای این دستگاه با دستگاه متریک مشترک و پذیرفته شده است، اما با این وجود در خیلی از کمیت های اصلی و فرعی دیگر مانند کلوین و درجه سلسیوس یا ژول و کیلوکالری با هم تفاوت دارند و نباید این دستگاه را با دستگاه متریک اشتباه گرفت. دستگاه SI در حقیقت نوع پیشرفته و بین المللی دستگاه متریک است.

مدارگرد اقلیمی مریخ
مدارگرد اقلیمی مریخ(MCO) یک کاوشگر فضایی رباتیک ۳۳۸ کیلوگرمی بود که توسط ناسا در تاریخ ۱۱ دسامبر ۱۹۹۸ برای مطالعه سیاره سرخ و بعنوان یک رله ارتباطی برای “کاوشگر قطبی مریخ” به فضا پرتاب شد. اما در بدو ورود این فضاپیما به مدار مریخ، اتفاق عجیب و ناگواری رخ داد و همه چیز اشتباه پیش رفت.
ناسا در این بیانیه نوشت: این مدارگرد در ساعت ۰۹: ۰۰: ۴۶ به وقت ساعت هماهنگ جهانی در تاریخ ۲۳ سپتامبر ۱۹۹۹، ورود به مدار مریخ را همانطور که برنامه ریزی شده بود، شروع کرد. قرار بود این فضاپیما بعد از عبور از پشت مریخ، تماس خویش را باردیگر با زمین برقرار کند، اما متاسفانه بعد از رفتن به پشت مریخ، هیچ سیگنالی از این فضاپیما دریافت نشد.
قرار بود این فضاپیما بعد از عبور از پشت مریخ، تماس خویش را باردیگر با زمین برقرار کند، اما متاسفانه بعد از رفتن به پشت مریخ، هیچ سیگنالی از این فضاپیما دریافت نشد.
ناسا به همین مناسبت، تحقیقاتش را آغاز کرد و به سرعت متوجه شد که یک خطای ناوبری به سبب ارسال نادرست فرمان از زمین، باعث این اتفاق شده است.
داستان از این قرار بوده که فرمانی که از زمین برای این فضاپیما ارسال شده در سیستم واحدهای انگلیسی یعنی “پوند-ثانیه” و بدون تبدیل به یکای مربوطه در سیستم متریک یعنی “نیوتن-ثانیه” ارسال شده است.
اگرچه ممکنست این مساله چندان مهم به نظر نرسد، اما سفر و ماموریت فضایی یک کار علمی بسیار دقیق و مستلزم توجه بسیار زیاد است و همین اشتباه به ظاهر کوچک موجب شد که “مدارگرد اقلیمی مریخ” در مدار تعیین شده خود قرار نگیرد و ماموریت با ۱۴۰ تا ۱۵۰ کیلومتر اختلاف مواجه شود.
بدین سبب به سبب این اشتباه، “مدارگرد اقلیمی مریخ”(MCO) در ارتفاع تقریبی ۵۷ کیلومتری در جو مریخ سقوط کرد و تکه تکه شد و سوخت. در نتیجه، دیگر هیچ سیگنالی از آن دریافت نشد و این فضاپیما برای همیشه گم شد.
“مدارگرد اقلیمی مریخ” یک کاوشگر فضایی رباتیک به وزن ۶۳۸ کیلوگرم بود که توسط ناسا در ۱۱ دسامبر ۱۹۹۸ برای مطالعه اقلیم و جو مریخ و تغییرات سطحی این سیاره و بعنوان قسمتی از “برنامه نقشه بردار ۹۸ مریخ” جهت رله ارتباطی قطب نشین مریخ به فضا پرتاب شد. با این وجود در ۲۳ سپتامبر ۱۹۹۹ ارتباط فضاپیما بعد از ورود به “درج مداری” با تیم عملیات قطع شد، بدین سبب که خروجی نرم افزار کامپیوتری ایستگاه زمینی بر پایه واحدهای اندازه گیری آمریکایی بود و از یکای “پوند-نیرو بجای “نیوتن-ثانیه” در دستگاه بین المللی یکاها که در قرارداد میان ناسا و شرکت “لاکهید مارتین اسپیس سیستمز” تعیین شده بود، استفاده می کرد. به سبب این اشتباه، فضاپیما در راه خود به سطح مریخ بسیار نزدیک شد و در اتمسفر آن از بین رفت.
درج مداری یا پهلوگیری مداری(Orbit insertion) مجموعه ای از عملیات و مانورهای فضایی متشکل از شتاب برای پروازهای فضایی برای تنظیم حرکت فضاپیما است که خصوصاً برای ورود به مداری پایدار در اطراف ماه، قمر، سیاره، سیارک یا هر جرم آسمانی دیگر از آن استفاده می شود. این مانور مداری می تواند شامل کاهش سرعت تا کمی بالاتر از مقدار سرعت گریز بدنه مربوط یا شتاب گیری از سرعت پایین تر برای رسیدن به آن نسبت سرعت گریز به سرعت باشد. هدف از اینطور مانورها همین طور ممکنست قرارگرفتن در یک مدار انتقال باشد. بعنوان مثال اصطلاح درج مداری نزولی وجود دارد. به این روش تزریق مداری هم گفته می شود.

یک فرهنگ مشکل آفرین
مهندس “ریچارد کوک” که در آن زمان مدیر پروژه های مریخی ناسا بود، می گوید که این اشتباه، تاریخی شد. وی می گوید: مبحث یکاها و واحدهای اندازه گیری از آن نقطه به بعد به یک مبحث در کتاب های درسی هر کودک تبدیل گشته است و همه تعجب کردند که ما در آن زمان متوجه این اختلاف یکا نشدیم.
مبحث یکاها و واحدهای اندازه گیری از آن نقطه به بعد به یک مبحث در کتاب های درسی هر کودک تبدیل گشته است و همه تعجب کردند که ما در آن زمان متوجه این اختلاف یکا نشدیم.
این داستان گویای این واقعیت است که حتی بهترین نقشه ها و برنامه ها هم ممکنست دارای اشکال باشند و چیزی به سادگیِ یک اختلاف در سیستم یکاها می تواند عواقب مخربی داشته باشد که علاوه بر میلیونها دلار پول، وقت و انرژیِ گرانبهای دانشمندان را هم هدر دهد.
با این وجود، “کوک” معتقد می باشد که این اتفاق، بیشتر یک حادثه بوده تا یک اشتباه، چون که آن زمان یک فرهنگ عمومی در ناسا وجود داشت که در آن کارمندان ناسا خیلی تحت فشار قرار می گرفتند.
“کوک” می گوید: جمله ی «بهتر، سریع تر، ارزان تر» شعارِ آن زمان بود. مطمئناً در آن پروژه تلاش می شد تا در ازای مقدار معینی پول، کارهای زیادی صورت گیرد.
وی ادامه داد: شاید بهترین درسی که می توان از این رویداد غم انگیز گرفت این باشد که نباید برای ماموریت های با اهمیت نظیر ماموریت های اکتشاف سیاره ها عجله کرد یا از میانبر بهره برد.
حتما بنا بر این است که ناسا در ماموریت های فعلی خود با نهایت دقت و احتیاط عمل می کند. بعنوان مثال این اواخر شاهد بودیم که ناسا در پرتاب تلسکوپ فضایی گرانبهای “جیمز وب” با چنان دقت و احتیاطی عمل کرد که گاهی برای مخاطبان و علاقه مندان به پیگیری سفر جذاب این تلسکوپ فضایی، خسته کننده می شد. چونکه بعد از تعویق چند ساله تاریخ تعیین شده اولیه برای پرتاب آن، مراحل توسعه، سرهم بندی و انتقال نهایی آن تا سکوی پرتاب هم بسیار طولانی شد و حتی پرتاب آن به کوچکترین علل همچون شرایط نامساعد هوا با تعویق مواجه می شد.
این اواخر شاهد بودیم که ناسا در پرتاب تلسکوپ فضایی گرانبهای “جیمز وب” با چنان دقت و احتیاطی عمل کرد که گاهی برای مخاطبان و علاقه مندان به پیگیری سفر جذاب این تلسکوپ فضایی، خسته کننده می شد.

امروزه ناسا نشان داده که از اشتباهات خود نظیر اشتباه در پروژه “مدارگرد اقلیمی مریخ” درس گرفته است و ماموریت های موفق مریخی دو دهه اخیر آن بعد از آن اتفاق، آنرا گواهی می دهد. ماموریت هایی نظیر ارسال مریخ نوردهای تعجب آور “فرصت”، “کنجکاوی” و “استقامت” که تلاش در شناخت هرچه بیشتر سیاره سرخ و کشف نشانه های حیات باستانی در زیر سطح آن و از بقایای دریاچه های باستانی آن دارند. چونکه همانطور که می دانیم، سیاره مریخ اولین نامزد برای نام گرفتن بعنوان “خانه دوم” بشر است.

منبع: عاشق وب