از ایشان چت تا تیک تاک و دیپ سیک دورخیز چین برای رقابت با غرب در پلت فرم

عاشق وب: چین با وضع قوانین متعدد، حاکمیت خودرا بر اینترنت و فضای مجازی اعمال کرده است. این کشور با توسعه رسانه های اجتماعی بومی، نیازهای داخلی خودرا تامین کرده و توانسته حضورخود را گسترش دهد.

به گزارش عاشق وب به نقل از مرکز ملی فضای مجازی، کمتر کسی است که اینروزها از داستان دعوا بر سر سکوی تیک تاک در ایالات متحده آمریکا خبر نداشته باشد. یک شبکه اجتماعی که در سال ۲۰۲۴ حدود ۱.۰۴ میلیارد کاربر فعال ماهانه در سراسر دنیا دارد و در ایالات متحده نیز حدود ۱۷۰ میلیون نفر از آن استفاده می کنند؛ یعنی چیزی حدود نیمی از جمعیت این کشور!
شرکت مادر تیک تاک، یک شرکت چینی به نام بایت دنس است و همین مسئله سرآغاز دعوا بر سر یک پلت فرم بین دو کشور ابرقدرت است و مقامات آمریکایی نگران هستند که داده های کاربران ممکنست به دست دولت چین برسد؛ دعوایی که به کنگره آمریکا و روابط دو کشور و حتی انتخابات ریاست جمهوری آمریکا راه پیدا کرد و نشان داد که جنگ بین کشورها هم اکنون و آینده نه چندان دور، در فضایی خارج از زمین یا هوا رخ خواهد داد و آن هم دعوا بر سر حکمرانی بر پلت فرم ها و فضای مجازی است.
چین؛ کشوری با بازار میلیاردی مخاطب در اینترنت
چین را می توان کشوری برشمرد که حق حاکمیت خود بر اینترنت را تمام و کمال اجرا کرده و محصولاتش در عرصه شبکه های اجتماعی به فراتر از مرزهای آن رفته است.
اگرچه امروز در چین استفاده از شبکه های اجتماعی غربی ممنوع می باشد اما این کشور پلت فرم هایی دارد که در سایر کشورها هم استفاده می شود و مخاطبان فراوانی دارد.
چین با جمعیتی حدود ۱ میلیارد و ۴۱۹ میلیونی خود در رتبه دوم کشورهای جهان قرار دارد؛ یعنی سه برابر بالاتر از آمریکا. بر طبق آمارها، چین با آمار ۱.۰۹ میلیارد نفری در میان کشورهایی که بیشترین کاربر اینترنت را در سراسر دنیا دارند، رتبه اول را به خود مختص کرده است.
این رقم ۷۳.۷ درصد از جمعیت این کشور را تشکیل می دهد و ۹۰ درصد کاربران اینترنت نیز بوسیله تلفن های همراه متصل می شوند. همین مسئله باعث شده تا کاربران شبکه های اجتماعی نیز در چین زیاد باشد. بر طبق آمارها چین بالاتر از یک میلیارد کاربر شبکه های اجتماعی دارد و این یعنی در رتبه اول تمام کشورهای جهان قرار دارد.
این بازار عظیم مخاطب باعث شده تا پلت فرم های چینی پرکاربرد مخاطبان میلیاردی داشته باشند چونکه تنها چندصد میلیون کاربر در داخل کشور خودشان دارند.
تنوع گسترده بین شبکه های اجتماعی بومی، معادل سازی با پلت فرم های خارجی و همین طور چندمنظوره بودن آنها باعث شده تا کاربران نسبت به سکوهای خارجی احساس نیاز چندانی نداشته باشند.
در میان پلت فرم های چینی، تعدادی از آنها برای سایر مردم دنیا نیز شناخته شده هستند که می توان به ویبو، وی چت، تیک تاک، کیوکیو، بایدوتیبا، پلت فرم فیلم Tencent و… اشاره نمود.
وی چت؛ پوشش همه‌جانبه زندگی چینی ها
پیام رسان وی چت (WeChat) یکی از برنامه های محبوب شبکه های اجتماعی چینی است که البته در سایر کشورها هم مخاطب دارد و نزدیک به ۹۰ درصد از کاربران اینترنت در چین این برنامه روی تلفن همراه خود نصب دارند چونکه خاصیت های منحصر به فردی را در اختیار کاربران قرار می دهد.
وی چت علاوه براینکه یک پیام رسان و شبکه اجتماعی است، خدمات و قابلیت های مختلفی دارد و جنبه مختلفی از زندگی مردم چین را دربر می گیرد؛ این پلت فرم خدماتی مانند پرداخت های آنلاین، امکانات سازمانی برای ادارات و شرکت ها، خدمات کسب و کار و بازاریابی را پوشش می دهد.
چین موتور کاوشهای بومی خودرا دارد و یکی از این جستجوگرها شبکه اجتماعی مخصوصی دارد که حتی از فیس بوک هم قدیمی تر است و بالاتر از ۱ میلیارد و پانصد میلیون عضو دارد.
بزرگترین موتور جستجوی چین یعنی بایدو، شبکه اجتماعی خودرا به نام Baidu Tieba دارد. از آنجا که بایدوتیبا از پشتیبانی موتور جستجوی Baidu برخوردار است، محتوای آن در جستجو رتبه بسیار خوبی دارد.
تیک تاک نیز همانطور که گفته شد یک شبکه اجتماعی با ویدئو های کوتاه و خیلی از خاصیت های ویرایش ویدیو با استفاده آسان است که به سرعت در خیلی از کشورها همچون آمریکا به شهرت رسید. همین طور در کشورهایی مانند برزیل، آلمان، فرانسه، ژاپن و اندونزی کاربران زیادی دارد.
چین و کوشش برای اعمال حاکمیت بر اینترنت
چین از سال ۱۹۸۹ به شبکه اینترنت متصل شد و از سال ۱۹۹۴ دسترسی دائم به اینترنت در این کشور راه افتاد. در سال ۲۰۰۸، چین به کشوری با بیشترین جمعیت کاربر اینترنت تبدیل شد و تا سال امروز بازهم این جایگاه را حفظ نموده است.
یکی از راهبردهای حکومت چین از آغاز ورود اینترنت به این کشور، راهبرد دیوار بزرگ آتشین (Great Firewall) بود که مجموعه ای از اقدامات قانونی و فناورانه برای تنظیم اینترنت در داخل کشور است؛ این راهبرد قسمتی از سیاست سپر طلایی چین است.
چین ۱۲ اقدام تحت عنوان پروژه طلایی برای دولت الکترونیک تعریف کرده که شامل تمرکز بر خدمات اینترنتی تجاری، تمرکز بر ایجاد شبکه کارت اعتباری ملی، پروژه ای که نقاط گمرکی را بوسیله سیستم تبادل الکترونیکی داده های ملی (EDI) به هم متصل می کند و تجارت بدون کاغذ را ترویج می کند، پروژه ای برای ساختن سیستم خانه تسویه حساب، پروژه سپر طلایی که پروژه ای برای افزایش کنترل پلیس بر فضای سایبری و پاسخگویی به امنیت عمومی، پروژه مالیات طلایی که تمرکز بر استفاده از فناوری اطلاعات برای مواجهه با فرار مالیات و… است.
شورای دولتی چین بر طبق سندی که در سال ۲۰۰۰ انتشار یافته، ۹ دسته از اطلاعات را لیست می کند که باید مسدود شوند: مخالفت با اصول اساسی آنچنان که در قانون اساسی تصریح شده است، به خطر انداختن امنیت ملت، افشای اسرار دولتی، براندازی قدرت دولتی یا به خطر انداختن یکپارچگی ملت، لطمه زدن به ناموس یا منافع ملت، برانگیختن نفرت مقابل مردم، نژادپرستی مقابل مردم، یا برهم زدن همبستگی مردم، بی نظمی در سیاستهای ملی در مورد دین، تبلیغ فرقه های شیطانی و خرافات فئودالی، شایعه پراکنی، برهم زدن نظم اجتماعی یا برهم زدن ثبات اجتماعی، اشاعه فحاشی، هرزه نگاری، قمار، خشونت، قتل، ترور یا تشویق به ارتکاب جرم، توهین یا افترا به اشخاص ثالث، تجاوز به حقوق و منافع قانونی اشخاص ثالث، هر محتوای دیگری که توسط قانون یا قوانین اداری ممنوع می باشد.
ایجاد این راهبرد و همین طور قانون امنیت سایبری مصوب سال ۲۰۱۶، کمک شایانی به افزایش حریم خصوصی کاربران اینترنت، افزایش صیانت از داده های شخصی و مسئولیت بیشتر شرکتها برای نظارت بر کاربران خاطی است.
در حقیقت نگاه چین به اینترنت، حاکمیت بر اینترنت است به این معنا که فضای مجازی در داخل کشور قسمتی از حاکمیت کشور است و باید توسط کشور اداره شود و مانع از نفوذ دیگر کشورها شد و این مسئله را به صورت بطورکامل قانونمند اجرا می کند.
در ادامه نگاهی به قوانین چین در عرصه اینترنت و فضای مجازی خواهیم داشت:
قانون مدیریت محتوای اینترنتی ۲۰۰۵
براساس قانون مدیریت محتوای اینترنتی همه ارائه دهندگان خدمات اینترنتی در چین باید مجوزهای الزامی را از دولت دریافت نمایند. این مساله شامل سایت ها، شبکه های اجتماعی و هر نوع پلت فرم اینترنتی می شود؛ این قانون یکی از پایه های اصلی نظارت دولت چین بر خدمات اینترنتی است. هدف اصلی آن، کنترل ارائه دهندگان خدمات اینترنتی و تضمین این است که آنها بصورت دقیق محتوای پخش شده را نظارت کنند و محتوای نامناسب یا غیرقانونی را حذف نمایند.
شرکت ها مسئولیت کامل محتواهای انتشار یافته در پلت فرم خودرا دارند. اگر محتوای غیرقانونی یا حساس منتشر شود، شرکتها موظف به حذف سریع آن هستند و در صورت عدم رعایت این موضوع، ممکنست با جریمه های سنگین یا حتی مسدود شدن مواجه شوند.
شرکت ها باید تیم های نظارتی داشته باشند تا بطور مستمر محتوای کاربران را بررسی نمایند. این شامل استفاده از تکنولوژی های فیلترینگ محتوا و تیم های انسانی برای شناسایی و حذف محتوای حساس یا مغایر با قوانین است.
ارائه دهندگان خدمات اینترنتی ملزم هستند فعالیتهای غیرقانونی کاربران را به دولت گزارش دهند و اطلاعات مربوط به آنها را عرضه کنند.
قانون امنیت سایبری ۲۰۱۶
قانون امنیت سایبری چین تاکید ویژه ای بر صیانت از زیرساخت های حیاتی اطلاعاتی (CII) دارد، که شامل شبکه ها و سیستم هایی است که در صورت نقض امنیتی، ممکنست به شکل جدی به امنیت ملی، اقتصاد یا سلامت عمومی لطمه بزنند.
به دنبال افشاگری های ادوارد اسنودن کارمند سابق سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا که قسمتی از آنها نشان دهنده فعالیتهای اطلاعاتی گسترده ایالات متحده در چین بود، مقامات چینی بطور فزاینده ای در مورد خطر حملات سایبری نگران شدند. قانون امنیت سایبری قسمتی از واکنش چین بدنبال نگرانی های شدید سیاست گذاران در مورد نظارت خارجی و جمع آوری داده ها بعد از این افشاگری ها بود. این قانون توسط کمیته دائمی کنگره ملی خلق در ۷ نوامبر ۲۰۱۶ تصویب گردید و در ۱ ژوئن ۲۰۱۷ اجرا شد
بر اساس این قانون، شرکتها و سازمان هایی که در چین فعالیت می نمایند، موظف به اجرای استانداردهای امنیت شبکه هستند. این شامل استفاده از ابزارها و روش هایی برای پیشگیری از دسترسی غیرمجاز، حفاظت از داده ها در مقابل حملات سایبری و ایجاد سیستم های نظارتی برای شناسایی تهدیدات احتمالی است. همچنین، شرکتها باید ارزیابی های امنیتی منظم انجام دهند و نتایج را به مقامات نظارتی گزارش دهند؛ قانون امنیت سایبری چین به دولت اختیارات گسترده ای برای نظارت بر فعالیتهای اینترنتی و اعمال محدودیت ها در مواردی که اطلاعات حساس یا مضر در معرض قرار دارد، می دهد. این قانون، به دولت اجازه می دهد تا بر فعالیتهای اینترنتی نظارت داشته و از انتشار محتواهای غیرقانونی یا تهدیدکننده جلوگیری نماید.
قانون امنیت داده ها ۲۰۲۱
قانون امنیت داده ها به صیانت از داده های حساس ملی مانند اطلاعات اقتصادی، امنیتی و عمومی پرداخته و چارچوب های لازم را برای مدیریت و انتقال این داده ها مشخص می کند. خصوصاً در مورد انتقال دیتای حساس به خارج از کشور، محدودیت های شدیدی اعمال شده و شرکتها باید ارزیابی های امنیتی انجام دهند.
همچنین، شرکتها وظیفه دارند سیستم های مدیریتی امنیت داده بوجود آورده و هرگونه نقض امنیت را به سرعت گزارش دهند.
قانون صیانت از اطلاعات شخصی چین ۲۰۲۱
طبق این قانون برای جمع آوری اطلاعات شخصی، شرکتها باید از کاربران رضایت صریح و آگاهانه دریافت نمایند.
این رضایت باید بگونه ای باشد که فرد بتواند از نوع و میزان اطلاعات جمع آوری شده آگاه باشد و در هر زمان بتواند رضایت خودرا پس بگیرد.
افراد حق دارند به اطلاعات خود دسترسی داشته باشند، آنها را اصلاح کنند، حذف نمایند یا از شرکتها بخواهند که پردازش اطلاعات را متوقف کنند. افراد حق دارند که از نحوه ی استفاده از اطلاعات شخصی خود توسط شرکتها باخبر باشند.
همچنین شرکتها باید هدف جمع آوری و پردازش اطلاعات را به روشنی توضیح دهند. اطلاعات نباید فراتر از اهداف مشخص شده پردازش شوند، مگر این که رضایت کاربر مجدداً کسب شود.
انتقال اطلاعات شخصی به خارج از چین تحت شرایط ویژه ای مجاز است. این انتقال باید مطابق با استانداردهای امنیتی و حفاظتی مشخص صورت گیرد.
اطلاعات شخصی حساس مانند اطلاعات مالی، داده های زیستی، موقعیت جغرافیایی، اطلاعات پزشکی و بهداشتی و سایر داده هایی که می توانند تأثیرات شدیدی بر حقوق و آزادی های فرد داشته باشند، تحت مقررات سختگیرانه تری قرار دارند. پردازش این نوع اطلاعات نیاز به رضایت جداگانه و آگاهانه دارد و شرکتها باید از پروتکلهای امنیتی قوی تری برای حفاظت از این داده ها استفاده نمایند.
این قانون مسئولیت کنترل و تنظیم تبلیغات آنلاین را به عهده دارد و طبق آن انتشار هر گونه اطلاعات غلط یا گمراه کننده در تبلیغات ممنوع می باشد. این مساله شامل هرگونه تبلیغاتی است که سلامت عمومی را به خطر می اندازد یا موجب فریب مردم می شود. تبلیغات در رابطه با موضوعات سیاسی، مذهبی و یا انتقاد از دولت چین ممنوع می باشد.
همچنین هر گونه تبلیغی که ممکنست ثبات اجتماعی را به خطر بیاندازد، غیرقانونی می باشد.
براساس این قانون پلت فرم های اینترنتی که تبلیغات را نمایش می دهند، موظف به نظارت بر صحت و اعتبار محتوای تبلیغات هستند. در صورت انتشار تبلیغات گمراه کننده یا نامناسب، شرکتها ممکنست با جریمه های سنگین مواجه شوند.
مقررات ویژه پلت فرم های داخلی
این مقررات تحت قانون واحدی نیستند و ذیل قوانین مختلف دولت چین مقرراتی برای پلت فرم های اینترنتی چینی درنظر گرفته است.
پلتفرم های داخلی مانند WeChat ملزم به همکاری با مقامات امنیتی چین هستند. این شامل ارائه اطلاعات کاربران و فعالیتهای آنها به دولت در صورت نیاز است.
دولت چین به عنوان قسمتی از سیاست های امنیت ملی، امکان دسترسی به اطلاعات کاربران را دارد تا از تهدیدات احتمالی جلوگیری نماید. پلت فرم های داخلی از تکنولوژی های پیشرفته مانند هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی برای فیلتر و حذف خودکار محتوای حساس استفاده می نمایند. این سیستم ها کلمات کلیدی، تصاویر، و ویدئو های حساس را بصورت خودکار شناسایی و حذف می کنند.
پلتفرم ها وظیفه دارند هرگونه فعالیت مشکوک یا محتوای غیرقانونی را به مقامات دولتی گزارش دهند. WeChat و سایر پلت فرم ها وظیفه دارند کاربران خودرا با استفاده از اطلاعات هویتی واقعی ثبت نام کنند. برای نمونه، کاربران باید از شماره ملی، شماره تلفن همراه معتبر و سایر مدارک هویتی برای ایجاد حساب کاربری استفاده نمایند.
مقررات مربوط به خردسالان و نوجوانان
چین در حوزه تنظیم گری برای دسترسی افراد زیر سن قانونی جزو کشورهای پیشرو است. در سال ۲۰۰۲، دولت قانونی را تصویب کرد که برمبنای آن کافی نت ها از ورود افراد زیر سن قانونی منع شدند.
قانون پشتیبانی از خردسالان در سال ۲۰۰۶ اصلاح گردید و خانواده ها و دولت را ملزم کرد که باید رفتار آنلاین خردسالان را هدایت کنند. همین طور پلت فرم ها موظف اند در این حوزه همکاری کنند. بعنوان مثال وی چت حالت نگهبان (Guardian Mode) را برای حفاظت از کاربران زیر ۱۴ سال قرار داده است و بعد از روشن کردن حالت نگهبان، برخی امکانات این برنامه قابل دسترسی نخواهند بود و فقط محتوای مناسب برای نوجوانان را نشان داده است.
نهادهای قانون گذار فضای مجازی در چین
چین دارای چندین نهاد کلیدی برای نظارت و تنظیم فضای مجازی است. مهم ترین نهاد در این حوزه اداره فضای سایبری چین (CAC) است که وظیفه اصلی آن تنظیم و نظارت بر محتواهای آنلاین، اجرای قوانین مربوط به امنیت سایبری، و اطمینان از پایبندی شرکتها به الزامات قانونی می باشد. این نهاد همین طور مسئول حذف محتوای غیرقانونی و فیلتر کردن دسترسی به سایت های خارجی است که با منافع ملی چین هم خوانی ندارند.
یکی دیگر از نهادهای مهم چین، وزارت صنعت و فناوری اطلاعات (MIIT) است که نقش اساسی در تنظیم فعالیتهای شرکت های مخابراتی و ارائه دهندگان خدمات اینترنتی دارد. این وزارت خانه همین طور در اجرای مقررات در رابطه با توسعه فناوری های نوین و پیشبرد سیاستهای نوآوری دیجیتال در چین دخیل است.
در کنار این نهادها، کمیسیون مرکزی امور فضای مجازی (Central Cyberspace Affairs Commission) چین که بصورت مستقیم توسط حزب کمونیست این کشور کنترل می شود، بر سیاستگذاری های کلان فضای مجازی و تعیین اولویت های راهبردی در این حوزه نظارت می کند.

منبع: عاشق وب